Karol Estreicher

ur. 4 III 1906 w Krakowie – zm. 29 IV 1984 w Krakowie

Prezes Komitetu Kopca Kościuszki (Komitetu Opieki nad Kopcem Kościuszki) w latach 1951 – 1984

Ostatni z zasłużonego dla nauki i kultury polskiej krakowskiego rodu Estreicherów, historyk sztuki, muzealnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kontynuator Bibliografii polskiej rozpoczętej przez jego dziada Karola Estreichera seniora, twórca m. in. Muzeum Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Collegium Maius. Zasłużony na niwie ochrony, ratowania i rewindykacji dóbr kultury polskiej zrabowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej. Był pełnomocnikiem rządu gen. Sikorskiego do spraw dokumentacji losów polskich dóbr kultury w kraju pod okupacją niemiecką i tych, które zostały wywiezione do Rzeszy. Miał osobiste zasługi w rewindykacji najdrogocenniejszych skarbów naszego dziedzictwa po 1945 r. Znawca dziejów i kultury Krakowa, był gorliwym i czynnym jego miłośnikiem i popularyzatorem. Od roku 1930 członek Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, od roku 1931 członek jego Wydziału (Zarządu), a od roku 1966 aż do śmierci był redaktorem ,,Rocznika Krakowskiego”.

Równocześnie od 1931 r. był członkiem Komitetu Kopca Kościuszki, od 1946 r. jego wiceprezesem, a od 15 lipca roku 1951 prezesem. Prezesurę te sprawował przez 34 lata z właściwą sobie szlachetną troską i pasją społecznika. Były to wyjątkowo trudne lata. Władze PRL kwestionowały prawa nieposiadającego osobowości prawnej Komitetu do władania Mogiłą Naczelnika i opieki nad nią. Komitet działał więc (od 1971 r.) pod namiotem TMHiZK, zachowując swą tożsamość i ciągłość istnienia. Mimo trudności obiektywnych, Estreicher troszczył się o konserwację Kopca i zwłaszcza w latach 1977–1979 przeprowadził naprawy szkód wyrządzonych przez siły natury. Miał rozległe kontakty sięgające West Point w Stanach Zjednoczonych i Australii, dzięki czemu też powiększał zbiory Komitetu z myślą o przyszłym Muzeum Kościuszki pod Kopcem. W 150-tą rocznicę śmierci Kościuszki, kardynał Karol Wojtyła odprawił mszę św. w Katedrze Wawelskiej i kazał dzwonić w Zygmunta, a prof. Karol Estreicher uroczyście przekazał ziemię z Mogiły Naczelnika w artystycznie wykonanej urnie do Muzeum Kościuszki w Solurze. W roku zaś 1970 w 150-lecie istnienia Komitetu, zorganizował sesję naukową, a w Pałacu Sztuki, gdzie był wieloletnim prezesem Towarzystwa Przyjaciół Stuk Pięknych, urządził wystawę pamiątek po Naczelniku. Po śmierci profesora część zgromadzonych przez niego pamiątek uległa niestety rozproszeniu.

Portret Karola Estreichera, mal. Alojzy Siwecki, przed 1984, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, fot. Przemysław J. Witek.