Piotr Moszyński

ur. 30 IV 1800 r. w Łoniowie – zm. 19 VIII 1879 r. w Krakowie

Prezes Komitetu Kopca Kościuszki (Komitetu Pomnika Kościuszki) w latach 1856 – 1879)

W wieku 23 lat został marszałkiem szlachty Guberni Wołyńskiej. Był członkiem założonego w r. 1821 przez Walerego Łukasińskiego w miejsce Wolnomularstwa Narodowego – Towarzystwa Patriotycznego. Celem Towarzystwa było odzyskanie niepodległości Rzeczypospolitej – jak chciał Kościuszko – w granicach z 1772 r. w drodze walki zbrojnej rozpoczętej w sprzyjających okolicznościach międzynarodowych. Zdekonspirowany w 1823 r., po trzechletnim śledztwie został zesłany na 12 lat do Tobolska. Po powrocie z Syberii w 1840 r. osiadł w Krakowie. W czasie powstania krakowskiego w 1846 r. był przewodniczącym Komitetu Narodowego, a w 1848 r. dowódcą Gwardii Narodowej w Krakowie. Głównie jednak rozwijał działalność filantropijną. Przewodniczył Komitetowi Pomocy Ofiarom Pożaru Krakowa w 1850 r. Działał w Towarzystwie Rolniczym Krakowskim, w Towarzystwie Wzajemnych Ubezpieczeń od Szkód Ogniowych, był też członkiem honorowym Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i radnym miejskim. Był wytrawnym bibliofilem i kolekcjonerem dzieł sztuki. Jan Matejko namalował jego portret. Po śmierci gen. Paszkowskiego w roku 1856 został prezesem Komitetu Pomnika Kościuszki, gdzie dotychczas pełnił funkcję wiceprezesa. W związku z budową austriackiego fortu wokół Kopca, obronił status Komitetu jako organu publicznego, pod którego wyłącznym zarządem pozostawał Kopiec. Obronił eksterytorialność Kopca, podkreśloną otoczeniem jego podstawy murem oporowym jako ufundowanej przez naród polski jego własności. Spowodował zbudowanie (w zamian za starą rozebraną) przyległej do muru oporowego kaplicy bł. Bronisławy wg projektu architektonicznego Feliksa Księżarskiego w stylu neogotyckim. W latach 1852–1860 przeprowadził gruntowną konserwację Kopca naprawiając szkody z szeregu ostatnich lat. Własnym sumptem 12 czerwca 1860 r. zwieńczył szczyt Kopca sprowadzonym z Kuźnic głazem tatrzańskiego granitu z napisem KOŚCIUSZCE. Komitet zagwarantował też sobie nieuiszczanie żadnego podatku z tytułu władania gruntem o powierzchni 1 morgi wiedeńskiej ziemi, na której wznosi się Kopiec. W 1874 r. zabezpieczono hipotecznie odrębność Kopca od fortu jako własności rządowej. Sprawozdanie z lat opieki nad Kopcem Kościuszki zawarł w Dodatku drugim do pamiętnika Pomnika Kościuszki obejmującym czas od 1 lipca 1852 roku do końca roku 1876, wydanym w Krakowie w 1878 r. Testamentalnie zapisał Moszyński znaczną sumę na wspomożenie ubogich.

Piotr Moszyński, mal. Jan Chrząszcz, 2011, Komitet Kopca Kościuszki w Krakowie, fot. Paweł Krzan.